POŁOŻENIE
Mszana Dolna leży na wysokości 400 m n.p.m. w malowniczej kotlinie górskiej Beskidu Wyspowego, utworzonej przez rzekę Rabę i uchodzącą do niej w tym miejscu Mszankę. Kotlina sąsiaduje na południu z Gorcami, a od północy do samego miasta dochodzi południowa odnoga góry Lubogoszcz (968 m), od wschodu grzbiet Czarnego Działu (673 m), rozwidlony przy mieście w niższą górę Grunwald (624 m) i Kobylą Głowę (650 m), od południa grzbiet biegnący od Kudłonia przez Koninę, wzdłuż wsi Mszana Górna, bez nazwy (650 m), od zachodu - grzbiet biegnący z Lubonia (1022 m) oraz jeden z grzbietów Szczebla (977 m), tzw. Mała Góra.
Położenie Mszany Dolnej czyni z niej doskonałą bazę wypadową zarówno dla turystów pieszych, rowerowych jak i zmotoryzowanych. W promieniu 50 km od miasta znajdują się: Kraków i Tatry, Wadowice i Pieniny, Wieliczka i przejścia graniczne na Słowację, Kalwaria Zebrzydowska, Szczawnica, Czorsztyn i Dobczyce ze sztucznymi jeziorami na Dunajcu i Rabie, nad którymi górują owiane legendami zamki.
W bezpośrednim sąsiedztwie miasta ciągną się dwa atrakcyjne i bardzo od siebie różne pasma górskie: Gorce (najwyższy szczyt - Turbacz 1310 m n.p.m.) i Beskid Wyspowy z Mogielicą - 1170 m n.p.m. Wiele innych szczytów tych gór sięgają ponad 1000 m n.p.m., a na ich obszarze przygotowano kilkadziesiąt kilometrów oznakowanych szlaków pieszych i rowerowych. Nad bezpieczeństwem turystów czuwa Grupa Podhalańska GOPR ze stacją centralną w Rabce-Zdroju. Dodatkową atrakcją są trzy Parki Narodowe: Tatrzański, Pieniński i graniczący z gminą Mszana Dolna - Gorczański Park Narodowy.
Zimą w odległościach nie przekraczających 25 km pracują wyciągi narciarskie z trasami zarówno dla początkujących, jak i wytrawnych narciarzy. Większość z nich posiada sztuczne śnieżenie, stoki oświetlone i codziennie przygotowywane przez ratraki, z parkingami i zapleczem gastronomicznym - najbliższe to: Polczakówka, Lubomierz, Maciejowa, Koninki, Kasina Wielka.
Położenie podgórskie stwarza korzystne warunki klimatyczno-uzdrowiskowe. Walory turystyczne poprawia położenie miasta w otulinie Gorczańskiego Parku Narodowego. W mieście i okolicy są ośrodki wypoczynkowe, prywatne pensjonaty oraz kwatery w domach jednorodzinnych. Można korzystać z krytego basenu, rehabilitacji, odnowy biologicznej, nowoczesnych kortów tenisowych, stadionu sportowego oraz kąpielisk na rzece Mszance. Latem odbywają się ciekawe imprezy plenerowe połączone z lotami widokowymi nad miastem i okolicą.
PRZYRODA
Położenie Miasta w dolinach rzek i potoków, otoczenie Beskidów i Gorców oraz stosunkowo niewiele zmienione środowisko sprzyja występowaniu wokół Mszany Dolnej licznych, czasem unikalnych gatunków flory i fauny.
Okoliczne wzgórza porastają lasy – głównie bukowe, tworząc płaty „buczyny karpackiej”, która zamieszkiwana jest przez liczne ptaki: wróblowate, sowy, dzięcioły. Zbocza Lubogoszczy porastają unikalne w Polskich Beskidach zmiennowilgotne łąki trzęślicowe z unikalnymi roślinami, które zostały zgłoszone do ochrony w ramach obszarów Natura 2000.
Przepływające przez miasto rzeki górskie (Raba i Mszanka) stanowią ostoję ryb, głównie pstrągów, które można łowić na „sztuczną muchę”. Ochroną ryb oraz zarybianiem zajmuje się miejscowe koło Polskiego Związku Wędkarskiego „Mszanka”. Coraz popularniejszą metodą wśród miejscowych pasjonatów łowienia staje się tzw. „catch and release” – czyli „złap i wypuść”. Spośród ptaków wodnych możemy tu spotkać rzadkiego bociana czarnego, tracza nurogęś, czaplę siwą, czy kaczki krzyżówki.
Na okolicznych łąkach polują ptaki drapieżne – myszołowy, trzmielojady, pustułki, jastrzębie, a czasami nawet orlik krzykliwy, czy orzeł przedni.
W samym mieście wartym uwagi jest park miejski, gdzie podziwiać można wiekowe lipy i dęby, a gdzie spotkać można wiele dziuplaków, puszczyki i kolonię gawronów.
Więcej o przyrodzie okolic Mszany można przeczytać na stronach traktujących o faunie Ziem Wielicko – Limanowskich.
KULTURA
Działalność kulturalna w Mszanie Dolnej to praca instytucji takich jak: Miejski Ośrodek Kultury i Miejska Biblioteka, Oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Koła Gospodyń Miejskich, twórców i artystów działających na terenie miasta: malarzy, rzeźbiarzy, poetów. Kulturę tworzą również wydarzenia związane z kalendarzem cyklicznym imprez, nawiązujące do kultywowania tradycji zagórzańskich: Przegląd Kolęd i Pastorałek czy Konkurs Palm Wielkanocnych jak inne, które już na stałe stały się wizytówką miasta i przyciągają w nasze strony turystów.
Mieszkańcy Mszany Dolnej i okolicznych wiosek zaliczani są grupy etnograficznej Zagórzan. Pod względem kultury materialnej Zagórzanie zbliżają się najbardziej do Kliszczaków, tj. górali myślenickich, a oddaleni są znacznie od Podhalan swych południowych sąsiadów. Najwidoczniejsze różnice występują w ubiorach, budownictwie i gwarze. Zagórzanie nadal kultywują swoje tradycje. Organizuje się konkursy palm wielkanocnych, pali się sobótki, obchodzi "Zielone Świątki", hucznie obchodzi się dożynki, a zimą w okresie Bożego Narodzenia i Nowego Roku po domach chodzą kolędnicy z gwiazdą, turoniem i szopką. Zbiory muzealne związane z kulturą Zagórzan można obejrzeć w "Orkanówce" - domu rodzinnym Władysława Orkana w Porębie Wielkiej. Wytwory kultury ludowej można też oglądać na zorganizowanych wystawach tematycznych w Bibliotece Miejskiej, istnieje też plenerowa galeria rzeźby w Kasinie Wielkiej "Na Wydartem" zagórzańskiego artysty Stanisława Dobrowolskiego. Istnieją też strony internetowe poświęcone kulturze i zwyczajom Zagórzan:
https://www.etnozagroda.pl/gorale-zagorzanscy
